De klus verbindt: ruiming V1 Deventer

Zondag 8 maart was het zover: na maanden van voorbereiding ruimde de EOD de V1 (een onbemand straalvliegtuig dat veelvuldig werd gebruikt tijdens de Tweede Wereldoorlog) bij de A1 in Deventer.

De politie begeleidde de ontruiming, wegen werden afgezet door Rijkswaterstaat en de gemeenten. Alle inwoners van de 429 te ontruimen huizen zochten hun heil deze dag elders.

Uniek project voor EOD

“Dit is voor ons als EOD echt een uniek project”, vertelt stafofficier van de EOD Hans van der Zwet. “Een houten gevechtslading van een V1 die nog intact is met 935 kilo springstof, dat hebben we nooit eerder gezien. In 1945 is er ooit een foto gemaakt van zo’n houten gevechtslading, nota bene in de fabriek waar die gemaakt is. Dus ja, wij vinden dit een fantastisch project.”

Toen de aanmelding bij de EOD door Heijmans gedaan werd omdat ze bij de verbreding van de A1 onderdelen van een V1 hadden gevonden, kon niemand vermoeden wat voor impact dit zou hebben. Hans: “We hebben met zo’n tien man hieraan gewerkt: scenario’s doorspreken, het object benaderen, vaak oefenen en uitgebreide afstemming onderling en met andere partijen. Dit had een grote impact op iedereen. Ik ben nog van de oude stempel: we vinden iets, gaan erop af, halen wat mensen uit hun huis en klaren de klus meteen. Maar tegenwoordig kom je daar niet meer mee weg. En al helemaal niet op deze locatie. De mogelijke schade aan de snelweg A1 bemoeilijkte het verhaal aanzienlijk en helaas stonden er veel huizen in het te ontruimen gebied. Dan moet je die samenwerking opzoeken en dat liep erg goed. We hadden één gemeenschappelijk belang: zorgen dat die V1 op een veilige manier geruimd werd. En allemaal keken we er vanuit een andere discipline naar. Ik keek naar de veiligheid van onze mensen, onze ruimploeg. We willen niet gestoord worden in ons werk, want er is opperste concentratie die dag nodig. Dus het moet veilig gebeuren. Voor ons is dit een mooie ingewikkelde technische klus, maar die andere partijen zijn vooral bezig met het zo goed mogelijk begeleiden van de maatschappelijke ontwrichting.”

Zoeken vanuit Bevolkingszorg

“Als gemeente hebben we veel bommen (500-ponders) gevonden bij het project ‘Ruimte voor de Rivier’, maar daar waren wij leidend”, vertelt algemeen commandant Bevolkingszorg Remco Westra van de gemeente Deventer. “Nu was het ingewikkelder, omdat het over gemeente- en provinciegrenzen heen ging en de springstof in deze gevonden bom was vele malen groter. De samenwerking werd vanuit de crisisorganisatie ingestoken, maar er is een groot verschil met een acute crisis. Bij een crisis weet je niet alles en dan ben je erop getraind dat je op basis van het feit dat je niet alles weet, keuzes moet maken. En dat zag je hier soms ook gebeuren, terwijl we de tijd hadden om zaken in beeld te brengen. Deze bom lag er tenslotte al ruim 75 jaar. Dus we moesten alert blijven op het maken van keuzes op basis van feiten en soms was het even zoeken om die scherpte te vinden.

Een fijne samenwerking is heel persoonsgericht en je moet elkaar aanvoelen. De crisisorganisatie van de gemeente Voorst is heel anders georganiseerd en hun belang lag vooral bij het effect op hun inwoners en wij hadden als gemeente Deventer vooral een mobiliteitsvraagstuk. Die samenwerking ging gelukkig helemaal prima.”

De klus verbindt

Het ROT, Regionaal Operationeel Team, zat regelmatig met zo’n twintig man aan tafel. Ze bespraken wat de hulpdiensten konden betekenen, maar ook wat hun grenzen waren en hun eisen om het werk op 8 maart veilig te kunnen uitvoeren. Het hele traject werd aangestuurd door operationeel leider Arjan Mengerink. Hij liet tijdens de voorbereidingen voor de ruiming van de V1 de politie achter zich en begon bij onze veiligheidsregio als directeur te werken.

Hij kan zich de start nog goed herinneren omdat toen ook de keuze werd gemaakt om dit traject vanuit de crisisorganisatie aan te vliegen. “Ik zat bij Heijmans met tal van anderen toen de realisatie kwam dat de overheid hier haar taak moest pakken vanwege de impact: zoveel partijen, een grote ontruiming en dit allemaal over provinciegrenzen heen. Je moet hier met alle spelers van een ROT aan tafel zitten.”

Een goede sfeer en samenwerking om zo gezamenlijk de klus te klaren, dat bleek essentieel te zijn in dit traject. Arjan: “Als operationeel leider vind ik dat ik een rol heb om te proberen om de juiste stemming en sfeer samen met het team neer te zetten. Met elkaar moeten we hier een klus klaren en daar ook een beetje plezier in hebben. Ik wil er graag op terug kijken en dan denken: dit is goed gelukt, dat hebben we samen mooi gedaan en ook nog een leuke tijd gehad. Dat is namelijk niet vanzelfsprekend. Ik kan het zeker niet helemaal beïnvloeden, maar ik ga er wel heel bewust mee om. Deze klus verbindt echt. In een korte periode komen mensen vanuit allerlei partijen hier bij elkaar om de klus te klaren. En het onderwerp verbindt hen: het veilig ruimen van deze V1. Deze groep heeft dit in het voortraject gewoon met elkaar gedaan en dat vind ik echt mooi om te zien.”

De dag zelf: zondag 8 maart

Op zondag 8 maart werd het gebied op tijd ontruimd en kon de EOD dus op tijd starten. Het verwijderen van de ontstekingsmechanismen viel technisch nog niet mee, waardoor de EOD langer de tijd nodig had om de V1 veilig te stellen. Daarom konden de mensen pas om 20.00 uur weer naar huis, een uurtje later dan gepland. Er was behoorlijk wat verkeersdrukte in Deventer vanwege de wegafsluitingen. Het onbemande vliegtuig van Defensie zorgde voor goede luchtwaarneming waardoor een verdwaalde hardloper meteen opgespoord kon worden.